Είναι τα κοινωνικά δίκτυα (social media) εθιστικά;
Έχοντας παρακολουθήσει το βίντεό μας, είδαμε ότι, χωρίς καμιά αμφιβολία, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι εθιστικά και η καθημερινή υπερβολική χρήση τους οδηγεί σε όλο και περισσότερα προβλήματα ψυχικά και σωματικά.
Μια όψη αυτού του εθισμού είναι και οι selfies με άτομα που πασχίζουν να δείξουν χαρούμενοι, ευτυχισμένοι για να κερδίσουν περισσότερα likes ενώ στην πραγματικότητα είναι, εντελώς το αντίθετο. Στην εποχή των social media δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που παγιδεύονται στην ιδανική ψηφιακή εικόνα και προκειμένου να την αποκτήσουν διακινδυνεύουν ακόμα και την ζωή τους. Δείτε στην σελίδα αυτή μερικές περιπτώσεις ανθρώπων που ο εθισμός τους στα social media και η ανάγκη τους για την τέλεια selfie τους οδήγησε στον θάνατο:https://parallaximag.gr/life/10-treles-selfies-pou-odigisan-anthropous-sto-thanato .
Θα πρέπει να υπογραμμισθεί, ότι η έρευνα διεξάγεται στις Η.Π.Α., μία χώρα όπου η χρήση ναρκωτικών ουσιών όπως το τσιγάρο, το αλκοόλ, η μαριχουάνα, το κρακ και η ηρωίνη από τους μαθητές της δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης είναι αρκετά μεγάλη, διαφορετική για κάθε είδος ανάλογα με την ηλικία των μαθητών.
Τι συμβαίνει όμως στην Ευρώπη και στην Ελλάδα;
Σύμφωνα με την “Πανευρωπαϊκή έρευνα στο σχολικό πληθυσμό για τη χρήση οινοπνευματωδών και άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών” (έρευνα ESPAD) που εκπονήθηκε το 2015 σε 35 χώρες της Ευρώπης, σε δείγμα περίπου 95.000 μαθητών, φαίνεται ότι η διείσδυση του αλκοόλ και του τσιγάρου στους εφήβους μειώνεται τα τελευταία χρόνια. Ταυτόχρονα ωστόσο, σύμφωνα πάντα με την ίδια μελέτη, καταγράφεται μεγάλη αύξηση της εξάρτησης των εφήβων από τον τζόγο και τα κοινωνικά δίκτυα, φαινόμενα που φυσικά συνδέονται με τη διάδοση του διαδικτύου και χρήση φορητών συσκευών. Πρέπει να αναφερθεί μάλιστα, ότι οι Έλληνες έφηβοι είναι πρωταθλητές στον τζόγο σε Πανευρωπαϊκό επίπεδο και μάλιστα με μεγάλη διαφορά από τους δεύτερους Τούρκους (ανάλυση ESPAD από την Καθημερινή).
Υπάρχει μια άλλη περίπτωση όπου τα social media αποδεικνύονται εξαιρετικά χρήσιμα. Τώρα, σ' αυτή την απρόσμενη περίοδο της πρωτόγνωρης πανδημίας κατά τη διάρκεια της οποίας οι άνθρωποι αναγκάζονται να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο απομονωμένοι λόγω του φόβου της διασποράς της νόσου και τις οδηγίες των ειδικών τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μια γέφυρα με τον υπόλοιπο κόσμο.
Ας δούμε όμως τώρα και την θεωρητική προσέγγιση της σχέσης μας με τα social media, μέσα από την επιστήμη της ψυχολογίας, και ίσως αποκτήσουμε μια πιο σαφή κατανόηση των παρορμήσεων που μας οδηγούν σε αυτά. Σχετικά με το θέμα αυτό, υπάρχουν 3 θεωρίες.
1/ FOMO (Fear Of Missing Out), ένα σύνδρομο που αποτελεί τον πρώτο λόγο που τα κοινωνικά δίκτυα είναι τόσο εθιστικά. Αναφέρεται στον φόβο μήπως χάσουμε κάτι που θα μάθουν οι άλλοι και όχι εμείς, μήπως αφήσουμε μια ευκαιρία να πάει χαμένη ενώ οι άλλοι θα την εκμεταλλευτούν. Το φαινόμενο FOMO εμφανίστηκε το 2000. Σύμφωνα με μια εκδοχή, το ακρωνύμιο υπήρχε σε ένα έγγραφο κάποιου που ασχολούνταν με στρατηγική marketing ενώ σύμφωνα με μια άλλη ότι δημιουργήθηκε από κάποιον απόφοιτο του πανεπιστημίου Χάρβαρντ όταν έγραψε ένα βιβλίο για την επιχειρηματικότητα. Το σύνδρομο μελετάται από τους ειδικούς της ψυχολογίας, εδώ και λίγα χρόνια ταυτόχρονα σχεδόν με την άνοδο των social media. Το 2013, μια έρευνα του πανεπιστημίου της Οξφόρδης κατέδειξε ότι οι άνδρες είναι πιο επιρρεπείς σ' αυτό απ' ότι οι γυναίκες. Η περιήγηση στα κοινωνικά δίκτυα, σύμφωνα με τους ειδικούς, συχνά εντείνει την περιέργεια και χωρίς να το καταλάβουμε περνάμε ώρες κάνοντας scroll σε όποιο social είναι περισσότερο της μόδας.
2/ Ο δεύτερος λόγος είναι η αίσθηση ευφορίας, η επιβεβαίωση και η αναγνώριση που αισθανόμαστε όταν γινόμαστε αποδεκτοί. Τον ρόλο αυτόν παίζουν τα likes που μας κάνουν να νιώθουμε περήφανοι και ορατοί σε πολλούς ανθρώπους ακόμα και αν δεν ανήκουν στο φιλικό ή οικογενειακό μας περιβάλλον.
Τελικά, ο εθισμός στην τεχνολογία είναι η σύγχρονη μάστιγα; Φυσικά και ναι, εφόσον δεν είμαστε συνειδητοποιημένοι χρήστες του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Τα στοιχεία είναι όλο και πιο ανησυχητικά. Πρέπει πάντα να έχουμε κατά νου ότι οι πιο ευάλωτες ομάδες ανήκουν στις ηλικίες 16-24 (Öztürk et al. 2007). Ακολουθούν τα στελέχη επιχειρήσεων που, λόγω εργασίας έχουν συνεχή πρόσβαση στο Ίντερνετ. σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες πολλά παιδιά έχουν πρόσβαση σε κάποιου είδους "οθόνη" πριν ακόμα μιλήσουν! Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί! Τα τελευταία δέκα χρόνια οι χρήστες του διαδικτύου αυξήθηκαν κατά 480%!! Σήμερα, υπάρχουν πάνω από 2,32 δισ. χρήστες του Facebook. Kάθε μέρα στέλνονται περίπου 500 εκατ. tweets, ανεβαίνουν 95 εκατ. φωτογραφίες στο Instagram ενώ κάθε λεπτό της ώρας ανεβαίνουν 400 ώρες βίντεο στο You Tube!
Όλος ο πλανήτης εθίστηκε σε κάτι που, μέχρι πριν λίγα χρόνια, ούτε που το φανταζόταν!
Κλείνοντας ας δούμε 6 ακόμα νέους τύπους άγχους (εκτός από το FOMO) που σχετίζονται με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
- BROMO : Αφορά τον φόβο ότι οι φίλοι μας (bros) δεν έκαναν ανάρτηση από κάποιο γεγονός που χάσαμε για να αποφύγουν να μας στενοχωρήσουν.
- FOJI : Το άγχος της μη συμμετοχής στο Instragram ή το Facebook γιατί δεν ξέρουμε τι να ποστάρουμε με τον φόβο ότι κανείς δεν θα μας ακολουθήσει.
- SLOMO : Το άγχος μήπως αργήσουμε να ανακαλύψουμε τί χάσαμε.
- ΜΟΜΟ : Ο φόβος ότι χάνουμε γεγονότα που δεν καταγράφονται και δεν αναρτώνται στα social media.
- FO-MOMO : Ο φόβος ότι χάνουμε κάτι που αναρτάται όταν το κινητό μας έχει μείνει από μπαταρία.
- JOMO : Η χαρά του να μην συμμετέχουμε καθόλου στα social media. Μια εναλλακτική που εμφανίστηκε πριν από δέκα χρόνια βασισμένη στην αρχή ότι η μη-συμμετοχή είναι απολαυστική.
Πηγές
Ιωάννα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου